Cyflwyniad a chefndir yr asesiad

Mae Cymru yn wynebu nifer o heriau yn awr ac yn y dyfodol, megis newid yn yr hinsawdd, tlodi, anghydraddoldebau iechyd a swyddi a thwf. Er mwyn mynd i’r afael â’r rhain, mae angen i ni weithio gyda’n gilydd. Er mwyn darparu bywyd o ansawdd da i’r cenedlaethau presennol a chenedlaethau’r dyfodol mae’n rhaid i ni ystyried effaith hir dymor y penderfyniadau a wnawn.

Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn rhoi pwrpas cyffredin cyfreithiol-rwymol – y saith nod lles – i lywodraeth genedlaethol, llywodraeth leol, byrddau iechyd lleol a chyrff cyhoeddus penodol eraill. Mae’n nodi’r ffyrdd y mae’n rhaid i gyrff cyhoeddus penodedig weithio a chydweithio i wella lles Cymru.

Mae’r Ddeddf yn nodi bod yn rhaid cynhyrchu Asesiad o Les Lleol i gefnogi’r cyrff cyhoeddus hyn i osod yr amcanion lles ac i gynhyrchu unrhyw gynlluniau sydd ar y gweill i wella lles pobl sy’n byw yn eu hardal. Yr adroddiad hwn yw cam cyntaf cynhyrchu’r Asesiad Lles hwnnw.

Sut y cynhyrchwyd yr asesiad hwn?
Byddai ceisio disgrifio’r holl agweddau o les yn dasg enfawr, felly mae’r Asesiad hwn yn ceisio darparu amlinelliad o’r materion strategol sy’n effeithio ar Sir Conwy a Sir Ddinbych. Rydym wedi defnyddio dull sy’n cael ei ‘arwain gan ymgysylltiad’ i gynhyrchu’r Asesiad hwn. Nid yw’r daith wedi dechrau gyda syniadau rhagdybiol neu ddadansoddiad data haniaethol, ond gydag ymgysylltiad helaeth gyda’r cymunedau lleol a’r staff sy’n gweithio gyda’r gwahanol sefydliadau o’r sector cyhoeddus. Anogwyd pobl i drafod cryfderau a gwendidau byw yn yr ardal neu ddarparu gwasanaethau cyhoeddus i’r bobl.

Rydym wedi dosbarthu’r hyn a ddywedodd pobl i destunau strategol ac wedi edrych ar y data a’r papurau ymchwil sydd ar gael i weld lle y mae tystiolaeth gadarn i gefnogi’r canfyddiadau a’r teimladau. Yn benodol, rydym wedi ceisio ystyried goblygiadau pob testun ar les yr unigolyn a sut y mae’n cyfrannu at y 7 nod lles a nodwyd yn y Ddeddf.
Ynghyd â darparu dadansoddiad o’r sefyllfa bresennol, lle bo modd, casglwyd data i olrhain cynnydd dros amser ac i ystyried sut y gallai’r dyfodol edrych pe bai’r tueddiadau presennol yn parhau.

Cyfyngiadau’r asesiad hwn a’r camau nesaf
Rydym yn gwybod mai dim ond amlinelliad neu fframwaith strategol er mwyn i gyrff y sector cyhoeddus gynhyrchu eu hamcanion lles fydd yr Asesiad hwn yn ei ddarparu. Mae’n darparu dadansoddiad eang ond eithaf sylfaenol o’r meysydd testun y mae’n ymdrin â nhw. Dim ond fel cam cyntaf y broses y mae’n cael ei gynhyrchu a bydd yn datblygu fel asesiad dros amser.

Er mwyn symud ymlaen o’r asesiad hwn rydym yn argymell bod gwasanaethau cyhoeddus yn ystyried blaenoriaethu nifer o feysydd testun, ac yna’n comisiynu dadansoddiad manylach o bob un o’r rhain. Bydd hyn yn golygu y gellir rheoli’r Asesiad hwn ac y bydd yn cael effaith. Bydd cam nesaf proses yr Asesiad yn ceisio darparu cyswllt amlwg rhwng y testunau strategol a drafodwyd â’r ymateb sydd ei angen gan y gwasanaethau cyhoeddus sy’n gweithio mewn partneriaeth gyda’r cymunedau.