Yn unol â Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 rhaid i Fwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Conwy a Sir Ddinbych gyhoeddi asesiad lles ar gyfer yr ardal.
Cyfraith newydd yw’r Ddeddf a’i nod yw gwneud i wasanaethau cyhoeddus a chymunedau gyd-weithio er mwyn mynd i’r afael â’r heriau y mae Cymru yn eu hwynebu nawr ac yn y dyfodol er mwyn gwella lles cymdeithasol, amgylcheddol, diwylliannol ac economaidd hir dymor Cymru.
Bydd yr asesiad lles yn cael ei ddefnyddio i hysbysu nifer o gynlluniau tymor hir. Mae wedi cael ei ddefnyddio i hysbysu Cynlluniau Gwella Sector Cyhoeddus unigol (Cynlluniau Corfforaethol) a bydd hefyd yn cael ei ddefnyddio i hysbysu datblygiad y blaenoriaethau yng Nghynllun Lles Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus yr ardal. Bydd y cynllun yn cael ei gyhoeddi yn Ebrill 2018.
Mae’r Asesiad Lles hwn yn ceisio dangos cryfderau ac asedau ei bobl a’i gymunedau. Mae hefyd yn ceisio disgrifio’r heriau a’r cyfleoedd sy’n cael eu hwynebu nawr ac yn y dyfodol. Mae’r Asesiad Lles hwn wedi ei hysbysu hyd yma gan ddata, ymchwil cenedlaethol a lleol, ac yn bwysicach, yr adborth a roddwyd i ni gan drigolion, ymwelwyr a busnesau drwy Sgwrs y Sir yn ystod haf a hydref 2016 – a gynhaliwyd gyda phartneriaid sector cyhoeddus ar draws Conwy a Sir Ddinbych.
Mae’n bwysig nodi fod partneriaid ar Fwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Conwy a Sir Ddinbych wedi cydweithio i ddrafftio’r Asesiad Lles. Rydym wedi defnyddio’r dull gweithredu hwn er mwyn sicrhau fod yr asesiad drafft yn cael ei siapio gan ddefnyddio arbenigedd, gwybodaeth a mewnwelediad holl bartneriaid y Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus.
- Cyflwyniad a chefndir
- Ymgynghori ac ymgysylltu
- Pori drwy thema lles
- Pori drwy nod lles
- Ardal Gymunedol
- Cyfeirlyfr testunau
- Dangosyddion lles cenedlaethol
Cyflwyniad a chefndir yr asesiad
Mae Cymru yn wynebu nifer o heriau yn awr ac yn y dyfodol, megis newid yn yr hinsawdd, tlodi, anghydraddoldebau iechyd a swyddi a thwf. Er mwyn mynd i’r afael â’r rhain, mae angen i ni weithio gyda’n gilydd. Er mwyn darparu bywyd o ansawdd da i’r cenedlaethau presennol a chenedlaethau’r dyfodol mae’n rhaid i ni ystyried effaith hir dymor y penderfyniadau a wnawn.
Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn rhoi pwrpas cyffredin cyfreithiol-rwymol – y saith nod lles – i lywodraeth genedlaethol, llywodraeth leol, byrddau iechyd lleol a chyrff cyhoeddus penodol eraill. Mae’n nodi’r ffyrdd y mae’n rhaid i gyrff cyhoeddus penodedig weithio a chydweithio i wella lles Cymru.
Mae’r Ddeddf yn nodi bod yn rhaid cynhyrchu Asesiad o Les Lleol i gefnogi’r cyrff cyhoeddus hyn i osod yr amcanion lles ac i gynhyrchu unrhyw gynlluniau sydd ar y gweill i wella lles pobl sy’n byw yn eu hardal. Yr adroddiad hwn yw cam cyntaf cynhyrchu’r Asesiad Lles hwnnw.
Sut y cynhyrchwyd yr asesiad hwn?
Byddai ceisio disgrifio’r holl agweddau o les yn dasg enfawr, felly mae’r Asesiad hwn yn ceisio darparu amlinelliad o’r materion strategol sy’n effeithio ar Sir Conwy a Sir Ddinbych. Rydym wedi defnyddio dull sy’n cael ei ‘arwain gan ymgysylltiad’ i gynhyrchu’r Asesiad hwn. Nid yw’r daith wedi dechrau gyda syniadau rhagdybiol neu ddadansoddiad data haniaethol, ond gydag ymgysylltiad helaeth gyda’r cymunedau lleol a’r staff sy’n gweithio gyda’r gwahanol sefydliadau o’r sector cyhoeddus. Anogwyd pobl i drafod cryfderau a gwendidau byw yn yr ardal neu ddarparu gwasanaethau cyhoeddus i’r bobl.
Rydym wedi dosbarthu’r hyn a ddywedodd pobl i destunau strategol ac wedi edrych ar y data a’r papurau ymchwil sydd ar gael i weld lle y mae tystiolaeth gadarn i gefnogi’r canfyddiadau a’r teimladau. Yn benodol, rydym wedi ceisio ystyried goblygiadau pob testun ar les yr unigolyn a sut y mae’n cyfrannu at y 7 nod lles a nodwyd yn y Ddeddf.
Ynghyd â darparu dadansoddiad o’r sefyllfa bresennol, lle bo modd, casglwyd data i olrhain cynnydd dros amser ac i ystyried sut y gallai’r dyfodol edrych pe bai’r tueddiadau presennol yn parhau.
Cyfyngiadau’r asesiad hwn a’r camau nesaf
Rydym yn gwybod mai dim ond amlinelliad neu fframwaith strategol er mwyn i gyrff y sector cyhoeddus gynhyrchu eu hamcanion lles fydd yr Asesiad hwn yn ei ddarparu. Mae’n darparu dadansoddiad eang ond eithaf sylfaenol o’r meysydd testun y mae’n ymdrin â nhw. Dim ond fel cam cyntaf y broses y mae’n cael ei gynhyrchu a bydd yn datblygu fel asesiad dros amser.
Er mwyn symud ymlaen o’r asesiad hwn rydym yn argymell bod gwasanaethau cyhoeddus yn ystyried blaenoriaethu nifer o feysydd testun, ac yna’n comisiynu dadansoddiad manylach o bob un o’r rhain. Bydd hyn yn golygu y gellir rheoli’r Asesiad hwn ac y bydd yn cael effaith. Bydd cam nesaf proses yr Asesiad yn ceisio darparu cyswllt amlwg rhwng y testunau strategol a drafodwyd â’r ymateb sydd ei angen gan y gwasanaethau cyhoeddus sy’n gweithio mewn partneriaeth gyda’r cymunedau.
Ymgynghori ac ymgysylltu
Y nod o’r cychwyn oedd bod yr asesiad yn cael ei arwain gan ymgysylltiad. Mae staff sy’n gweithio yn y sector cyhoeddus, aelodau’r cyhoedd, grwpiau cymunedol a busnesau lleol wedi cyfrannu eu profiadau o ymweld, byw neu weithio yn Sir Conwy a Sir Ddinbych. Roeddent yn trafod cryfderau a gwendidau byw yn yr ardal neu ddarparu gwasanaethau cyhoeddus i’r bobl.
Mae rhywfaint o’r ymgysylltiad sydd wedi hysbysu’r asesiad yn cynnwys:
- Derbyniodd sgwrs y sir gyda’r cyhoedd yn Sir Conwy a Sir Ddinbych, gyda chefnogaeth gan Llais y Sir, oddeutu 500 o ymatebion ac ymgysylltwyd â 30+ o grwpiau.
- Ymgysylltu penodol a gomisiynwyd gyda grwpiau anodd eu cyrraedd drwy Rwydwaith Hil a Chydraddoldeb Gogledd Cymru a thrwy gyngor Wrecsam gan gynnwys: Grŵp Anabledd Corfforaethol, Grŵp Gofalwyr, Cymdeithas Alzheimer, BAWSO, cynrychiolwyr cymuned Portiwgeaidd, cynrychiolwyr cymuned Pwylaidd, Grŵp Cefnogi Nam ar y Llygaid, Grŵp LGBT a Chymdeithas y Byddar.
- Roedd y gwaith ymgysylltu o dan Ddeddf Gofal Cymdeithasol a Llesiant 2014 yn cynnwys ymatebion gan fwy na 120 o sefydliadau trydydd sector a gweithdai gyda staff Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar draws Gogledd Cymru.
Adborth gan 30+ o fusnesau bach yn ardal Bae Colwyn. - Ymchwil Bywyd yng Nghonwy Wledig – cyfweliadau gyda 24 o bobl ar fywyd a’r heriau ar gyfer pobl sy’n byw mewn cymunedau gwledig.
- Mae cynrychiolwyr o holl wasanaethau mewnol y Cyngor a’r holl sefydliadau partner a restrwyd fel rhan o’r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus uchod wedi cael y cyfle i gyfrannu at yr asesiad hwn. Mae’r rhain yn cynnwys:
| o Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy | o Cyngor Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Ddinbych |
| o Cyngor Sir Ddinbych | o Cwmni Adsefydlu Cymunedol Cymru |
| o Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr | o Heddlu Gogledd Cymru |
| o Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru | o Swyddfa Comisiynydd yr Heddlu a Throsedd |
| o Cyfoeth Naturiol Cymru | o Llywodraeth Cymru |
| o Cefnogaeth Gymunedol a Gwirfoddol Conwy | o Iechyd Cyhoeddus Cymru |
Ymgysylltu ag aelodau’r Cyngor trwy weithdai Gwella Conwy ym mis Medi 2016 a gweithdy Cynllun Blaenoriaethau Conwy ar 29 Tachwedd 2016.
Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn amlinellu saith nod lles sydd angen eu hystyried wrth lunio amcanion lleol. Mae disgrifiad o bob nod lles a’r materion a nodwyd o fewn y thema honno wedi’u nodi isod. Mae’r holl faterion a nodwyd yn y dadansoddiad anghenion hwn yn drawsbynciol ac yn effeithio ar fwy nag un o’r themâu lles hyn.
Cymdeithas arloesol, gynhyrchiol, carbon isel sy’n cydnabod y terfynau sydd ar yr amgylchedd byd-eang ac sydd, o ganlyniad, yn defnyddio adnoddau mewn modd effeithlon a chymesur (gan gynnwys gweithredu ar newid yn yr hinsawdd); ac sy’n datblygu poblogaeth fedrus ac addysgedig mewn economi sy’n cynhyrchu cyfoeth ac yn cynnig cyfleoedd cyflogaeth, gan ganiatáu i bobl fanteisio ar y cyfoeth a gynhyrchir drwy gael gafael ar waith addas.
Cenedl sy’n cynnal ac yn gwella amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau iach gweithredol sy’n cynnal cydnerthedd cymdeithasol, economaidd ac ecolegol ynghyd â’r gallu i addasu inewid (er enghraifft newid yn yr hinsawdd).
Cymdeithas lle mae llesiant corfforol a meddyliol pobl cystal â phosibla lle deellir dewisiadau ac ymddygiadau sydd o fudd i iechyd yn y dyfodol.
Cymdeithas sy’n galluogi pobl i gyflawni eu potensial ni waeth beth fo’u cefndir neu eu hamgylchiadau (gan gynnwys eu cefndir a’u hamgylchiadau cymdeithasol-economaidd).
Cymunedau atyniadol, hyfyw a diogel sydd â chysylltiadau da.
Diwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn ffynnu
Cymdeithas sy’n hyrwyddo ac yn gwarchod diwylliant, treftadaeth a’r Gymraeg ac sy’n annog pobl i gyfranogi yn y celfyddydau, a chwaraeon a gweithgareddau hamdden.
Cenedl sydd, wrth iddi wneud unrhyw beth i wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru, yn ystyried a allai gwneud peth o’r fath gyfrannu’n gadarnhaol at lesiant byd-eang.
| Ardal Gymunedol | |
| Creuddyn | Y Rhyl |
| Arfodir Gorllewin Conwy | Prestatyn a Gallt Melid |
| Arfodir Canol Conwy | Elwy |
| Arfodir Dwyrain Conwy | Ddinbych |
| Gwledig Conwy | Rhuthun |
| Dyffryn Dyfrdwy | |
| (1) Llewyrchus | (2) Cydnerth | (3) Iachach | (4) Mwy cyfartal | (5) Cydlynus | (6) Diwylliant | (7) Byd-eang |
