- Asedau a Heriau Diwylliannol Presennol
- Newid Diwylliannol a Ddisgwylir: Cyfleoedd a Risgiau
- Testunau yn y Thema hon
Mae Conwy a Sir Ddinbych yn cynnig amryw o safleoedd hanesyddol pwysig, yn lleol, yn genedlaethol ac yn rhyngwladol ac mae’r ddau yn cynnal llu o wyliau a digwyddiadau diwylliannol. Mae’r rhain yn cyfrannu at les diwylliannol yr ardal. Mae twristiaeth yn cynnig y cyfle i’r ddwy ardal awdurdod lleol hyrwyddo eu hasedau diwylliannol ac yn gwneud cyfraniad sylweddol i les economaidd.
Mae addysg yn ffactor allweddol wrth alluogi datblygu diwylliant bywiog. Mae gan ein hysgolion a cholegau rôl allweddol i’w chwarae gan ddangos celfyddydau a llenyddiaeth i ddysgwyr, gan gynnwys traddodiadau cenedlaethol a lleol yn Gymraeg a Saesneg. Mae gan ein strwythurau addysgol rôl arbennig wrth ddiogelu a hyrwyddo’r Gymraeg fel cyfrwng mynegiant ar draws meysydd pwnc ac mewn bywyd masnachol a chymunedol.
Mae Cyfrifiad 2011 yn amcangyfrif bod 30,600 yng Nghonwy, a 22,236 yn Sir Ddinbych, o unigolion 3 oed neu drosodd yn gallu siarad Cymraeg. Mae hyn yn gyfran sylweddol o’n poblogaethau (27.4% a 24.6% yn y drefn honno) felly mae’n bwysig bod ein gwasanaethau yn cael eu cynnig drwy gyfrwng y Gymraeg.
Mae Arolwg Cenedlaethol Cymru, arolwg eang o oedolion yng Nghymru, yn ein caniatáu i fonitro hyfywedd y Gymraeg yn flynyddol. Yn 2014/15, nododd 29% o bobl yng Nghonwy a 33% o bobl (16+) yn Sir Ddinbych eu bod yn gallu siarad Cymraeg. O’r rhain, nododd 44% yng Nghonwy a 37% yn Sir Ddinbych eu bod yn rhugl yn y Gymraeg. Mae defnydd dyddiol yr iaith yn bryder sylweddol: 18% o’r holl bobl yn ei defnyddio’n ddyddiol yng Nghonwy ac 13% yn Sir Ddinbych. Roedd siaradwyr Cymraeg yn fwy tebygol o ddefnyddio’r Gymraeg yn ddyddiol, ond ar lefelau is na’r disgwyl: 47% o siaradwyr Cymraeg yng Nghonwy a 37% yn Sir Ddinbych.
Mae cyfathrebu da yn hanfodol i iechyd da, yn enwedig rhwng defnyddwyr gwasanaeth a gweithwyr iechyd proffesiynol, sy’n golygu bod hyrwyddo’r iaith Gymraeg yn allweddol bwysig; yn enwedig, fel rydym wedi tynnu sylw ato, mewn cleifion dementia sydd ond yn gallu deall neu gyfathrebu yn eu hiaith gyntaf wrth i’w salwch ddatblygu.
Mae ymchwil ar lefel Cymru yn awgrymu bod y defnydd o’r Gymraeg yn dirywio yn y tymor hir. Mae angen rhagor o waith i ddatblygu ein dealltwriaeth o’r tueddiadau lleol ymhellach. Yr hyn sy’n amlwg, yw bod defnydd cyfyngedig o’r Gymraeg yn ystod bywyd dyddiol – sef dangosydd cryfaf hyfywedd yr iaith- yn bryder sylweddol.
Mae’r ddwy sir mewn lle da i fanteisio ar gyfleoedd twristiaeth sy’n gysylltiedig â threftadaeth i ddenu twristiaid domestig a rhyngwladol. Mae’r ffrwd refeniw hon yn hanfodol gan fod costau cynnal a chadw ein safleoedd hanesyddol, gan gynnwys safleoedd treftadaeth y byd, yn debygol o gynyddu.
Gallai’r sector crefftau fod yn gyfle ar gyfer twf. Mae cynnydd mewn diddordeb ar draws y DU mewn siopa’n lleol ac yn foesegol, ac mae mwy a mwy o bobl eisiau cynnyrch a wnaed â llaw gan wneuthurwyr medrus.
