Mae gan y sector rhentu preifat ystod amrywiol o aelwydydd, gydag ystod eang o anghenion o ran tai. Gall ddarparu hyblygrwydd ar gyfer pobl sydd ag anghenion llety newidiol neu sydd angen symud tŷ yn aml am resymau gwaith neu debyg. Fodd bynnag, gall hefyd arwain at ansicrwydd deiliadaeth ac mae ganddo gostau uniongyrchol ychwanegol yn ogystal â rhenti, a all fod yn broblem i denantiaid ar ben isaf y farchnad (er enghraifft, dod o hyd i arian ar gyfer blaendal/bondiau, darparu rhent ar gyfer sawl wythnos ymlaen llaw i sicrhau tenantiaeth, neu dalu ffioedd asiantaeth sydd angen eu talu bob tro mae tenantiaeth yn cael ei hadnewyddu). Y sector rhentu preifat yw’r sector sy’n tyfu gyflymaf yn y farchnad dai. Ynghyd â bod yr unig ddewis tai ar gyfer y rhai sy’n methu â fforddio prynu eu cartref eu hunain ond nad ydynt angen cymorth tai cymdeithasol, mae’n awr yn bosibl i awdurdodau lleol yng Nghymru gyflawni eu dyletswyddau digartrefedd yn y sector preifat. Mae’r sector rhentu preifat yn cynrychioli oddeutu 18% o’r stoc tai yn ar draws Bwrdeistref Sirol Conwy a Sir Ddinbych – oddeutu 17,000 o anheddau i gyd[i]. Mae hyn ymhell uwchlaw cyfartaledd Cymru o 15%. Mae gan Fwrdeistref Sirol Conwy ddibyniaeth uchel ar y sector rhentu preifat yn ei stoc tai. Yr unig ardaloedd yng Nghymru gyda chyfran uwch o dai rhentu preifat yw Caerdydd a Cheredigion, sydd â chyfran uchel o fyfyrwyr ac felly disgwylir gweld patrwm o’r fath. [i] Rhagamcanion anheddau 2014/15, Llywodraeth Cymru Siart: twf yn y sector rhentu preifat, 1991-2011 Ffynhonnell: cyfrifiad poblogaeth, ONS Mae’r sector rhentu preifat wedi tyfu’n sylweddol dros y 25 mlynedd diwethaf, gan gynyddu o oddeutu 9,500 annedd yn 1991 i oddeutu 17,000 erbyn 2015 – cynnydd o 79%. Bu twf llawer arafach yn y sector tai perchen-feddianwyr (18%) yn ystod yr un cyfnod. Roedd twf tai cymdeithasol fwy neu lai’n llonydd yn yr ardal, ac mae wedi gostwng yn genedlaethol. Nododd adroddiadau yn y newyddion ym mis Awst 2016 fod perchnogaeth tai ar ei lefel isaf ers 30 mlynedd yn genedlaethol. Mae gan y sector rhentu preifat ystod amrywiol o aelwydydd, gydag ystod eang o anghenion o ran tai. Gall ddarparu hyblygrwydd ar gyfer pobl sydd ag anghenion llety newidiol neu sydd angen symud tŷ yn aml am resymau gwaith neu debyg. Fodd bynnag, gall hefyd arwain at ansicrwydd deiliadaeth ac mae ganddo gostau uniongyrchol ychwanegol yn ogystal â rhenti, a all fod yn broblem i denantiaid ar ben isaf y farchnad (er enghraifft, dod o hyd i arian ar gyfer blaendal/bond, darparu rhent ar gyfer sawl wythnos ymlaen llaw i sicrhau tenantiaeth, neu dalu ffioedd asiantaeth sydd angen eu talu bob tro mae tenantiaeth yn cael ei hadnewyddu). Mae nifer o resymau dros y twf cyflym yn yr adran rhentu preifat, ac mae nifer o resymau dros ddisgwyl iddo barhau: newid cymdeithasol wrth i bobl gyd-fyw yn hwyrach mewn bywyd ac wrth i rentu a rhannu tŷ fod yn fwy derbyniol yn gymdeithasol; prisiau tai uchel a diffyg argaeledd credyd morgais; hyrwyddo a’r defnydd o’r sector gan yr awdurdodau lleol ar gyfer y rhai sydd ag anghenion tai neu sy’n ddigartref; a, mynediad cyfyngedig a rhestrau aros hir ar gyfer tai cymdeithasol. Mae pwysau ar y sector rhentu preifat, wrth i’r farchnad dai arafu a chyfraddau adeiladu tai yn gostwng, wedi bod yn amlwg iawn. Ochr yn ochr â hyn, mae’r cyflenwad o gartrefi rhent preifat wedi cael ei hybu gan dwf y landlord prynu-i-osod ar raddfa fach, gyda llawer yn defnyddio eiddo ar rent fel dewis amgen i gronfa bensiwn. Gall rheoleiddio’r tai rhentu preifat fod yn anodd, o ran cydymffurfiaeth gyda safonau tai ac iechyd a diogelwch, ac o ran diogelwch deiliadaeth a rheoli lefelau rhent. Mae Deddf Tai (Cymru) 2014 yn gobeithio gwella’r sefyllfa hon drwy ei gwneud yn ofynnol i’r holl landlordiaid gydag eiddo yng Nghymru gofrestru gyda Rhentu Doeth Cymru ac i gael trwydded eu hunain os ydynt yn ‘hunan-reoli’ neu fod yn rhaid iddynt ddefnyddio asiant trwyddedig. Roedd ymatebwyr yn teimlo fod angen i ni fynd i’r afael ag ansawdd rheolaeth eiddo yn y sector preifat, yn benodol tai amlfeddiannaeth. Roedd pryder hefyd fod rhentu yn y sector preifat yn rhy ddrud a bod angen rhoi sylw i hyn.
