Lles Cymdeithasol

Ar gyfer Lles Cymdeithasol mae cysylltiadau rhwng pobl a rhyngweithiad iach a diogel, iechyd meddwl a chorfforol, datblygiad plant a rhianta, dewisiadau ffordd o fyw iach yn ofynnol. Mae hefyd yn gysylltiedig â newidiadau demograffig a’u heffaith ar gymunedau ac unigolion. Mae cyfranogaeth mewn gweithgareddau cymunedol a gwirfoddoli hefyd yn ffurfio elfen allweddol o les cymdeithasol sy’n amlwg yn y gwaith ymgysylltu a gynhaliwyd i hysbysu’r asesiad hwn.

Gan ategu at y gwaith ar lefel genedlaethol, mae ein hasesiad yn cydnabod bod rhoi’r dechrau gorau i blant mewn bywyd, eu hamddiffyn ac atal Profiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod cymaint â phosibl yn allweddol ar gyfer lles. Gall Profiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod yn benodol ddifrodi cyfleoedd plentyn i fyw bywyd da. Gall dechrau anodd effeithio ar iechyd meddwl a chorfforol, gwydnwch a lles. Mae hyn yn ei dro yn effeithio ar gyflawniad addysgol, cyflogadwyedd, y perygl o gael eu derbyn i’r system cyfiawnder troseddol, defnydd o wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol a pherygl o ddod yn rhieni yn gynnar a pharhau â’r cylch rhyng-genedlaethau o anfantais.

Mae gan Gonwy a Sir Ddinbych ardaloedd â lefelau uchel o amlamddifadedd. Mae pobl sy’n byw yn yr ardaloedd hyn yn cael canlyniadau gwaeth na grwpiau eraill mewn cyflogaeth, incwm, iechyd, tai, diogelwch cymunedol, mynediad a’r amgylchedd. Nid yw tlodi, a thlodi incwm yn benodol, yn cael eu cyfyngu i’r meysydd hyn, ac mae nifer yr achosion o dlodi incwm yr aelwyd a thlodi plant wedi’u gwasgaru ledled yr ardal. Mae anghydraddoldebau iechyd, sy’n gysylltiedig â thlodi ac amddifadedd, wedi’u nodi ymhellach mewn ymchwil iechyd cyhoeddus.

Rydym yn gweld lefelau uchel o ordewdra, yfed alcohol ac ysmygu sydd yn gyffredin ledled y Byd Gorllewinol. Mae rhywfaint o dystiolaeth o grynodiadau o ddewisiadau ffordd o fyw gwael yn arbennig ymhlith cymunedau daearyddol penodol ac ymhlith pobl o gefndiroedd penodol neu â nodweddion penodol, er bod angen gwaith pellach i ddatblygu dealltwriaeth gadarnach. Yr asedau allweddol ar gyfer mynd i’r afael â’r materion hyn yw’r cyfleusterau a gweithgareddau awyr agored sy’n hyrwyddo ffyrdd o fyw egnïol ac ymyraethau iechyd cyhoeddus a gwasanaethau sy’n canolbwyntio ar roi’r gorau i ysmygu, cyffuriau ac alcohol.

Mae cam-drin domestig hefyd yn cynrychioli her allweddol ar gyfer lles, gyda goblygiadau ar gyfer diogelwch personol, datblygiad plant, cydlyniant cymunedol a goblygiadau ar gyfer y galw ar yr Heddlu a’r adnoddau Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

Mae gan Gonwy a Sir Ddinbych boblogaethau mawr o bobl dros 65 oed ac felly maent eisoes yn profi’r heriau o gefnogi pobl gyda phroblemau sy’n gysylltiedig ag oedran megis afiechydon corfforol a synhwyrol cronig, dementia a chodymau. Rydym hefyd wedi tynnu sylw at y mater o arwahanrwydd cymdeithasol a all fod yn hynod niweidiol ar gyfer pobl hŷn. Mae ein tystiolaeth hefyd yn amlygu nifer cymharol fach o bobl ifanc sy’n byw yn y ddwy ardal awdurdod lleol, gydag allfudiad pobl ifanc leol yn gwaethygu’r mater hwn.

Gan adlewyrchu’r gyfran fawr o’r boblogaeth ag anghenion gofal, mae cyfran fawr o’r boblogaeth sy’n gofalu am eraill. Roedd gofalwyr di-dâl yn ffurfio 11.8% o’r boblogaeth yng Nghonwy a 12.4% o’r boblogaeth yn Sir Ddinbych adeg y cyfrifiad diwethaf.

Canfu ein gwaith ymgysylltu fod pobl yn gwerthfawrogi grwpiau cymunedol a gweithgareddau gwirfoddoli ac yn enwedig rôl y digwyddiadau cymunedol i gefnogi lles cymdeithasol. Roedd sefydliadau a digwyddiadau o’r fath yn aml yn rhai bach ac yn benodol i Ardaloedd Cymunedol unigol.

Rydym yn disgwyl i’r tueddiadau demograffig yr ydym wedi’u hamlygu barhau yn y dyfodol. Mae amcanestyniadau poblogaeth yn awgrymu twf sylweddol a pharhaus yn nifer y bobl hŷn a chanran y bobl hŷn ym mhoblogaeth y ddwy sir. Mae nifer cynyddol o bobl hŷn yn debygol o arwain at nifer cynyddol o bobl yn dioddef problemau sy’n gysylltiedig ag oedran, fel clefydau corfforol a synhwyraidd cronig, dementia a chodymau. Mae pob un ohonynt yn cael effaith negyddol bosibl ar les cyffredinol pobl.

Serch hynny, mae gan nifer o’n cymunedau gyfran enfawr o bobl sydd wedi ymddeol sy’n heini ac yn iach. Mae pobl sy’n ymddeol yn canfod fod ganddynt yr amser i gymhwyso eu sgiliau a gwybodaeth mewn dulliau gwahanol nag yn ystod eu blynyddoedd mewn cyflogaeth am dâl. Mae nifer o wirfoddolwyr, gofalwyr a gweithwyr rhan amser yn deillio o’r demograffig hwn. Mae’r cynnydd disgwyliedig yn nifer a chyfran y bobl dros 65 oed yn debygol o gynyddu capasiti’r meysydd gweithgarwch hyn.

Mae cydbwysedd y gymuned yn debygol o barhau i gael ei effeithio gan allfudiad pobl ifanc gan arwain at gymarebau dibyniaeth cynyddol, gostyngiad yng nghyfran y boblogaeth sydd mewn oedran gwaith a chynnydd yn y gyfran sydd o oedran ymddeol.

Mae nifer y gofalwyr yng Nghonwy a Sir Ddinbych yn cynyddu gyda 11% o gynnydd rhwng cyfrifiadau 2001 a 2011 yng Nghonwy a chynnydd o 9% yn Sir Ddinbych. Mae gwaith diweddar fel rhan o’r asesiad poblogaeth ar gyfer Gogledd Cymru wedi awgrymu bod cynnydd mewn galw am ofal cymdeithasol yn debygol o arwain at fwy o bobl yn darparu gofal di-dâl ac yn darparu gofal am gyfnodau hirach. Mae ymarfer i fapio’r gwasanaethau cefnogi ar gyfer gofalwyr wedi’i argymell yn yr asesiad.

Mae’r cynnydd mewn galw ar wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol, ynghyd â phroblemau recriwtio yn y sectorau hyn, wedi’u nodi fel risg allweddol i les yn yr ardal.

Canfu ein gwaith ymgysylltu weledigaeth yn dod i’r amlwg ar gyfer dinesydd gweithgar. Yma pwysleisir rôl y bobl eu hunain, i benderfynu ar eu dyfodol a’u lles eu hunain. Mae dyheadau a chyfranogaeth wedi’u crybwyll yn barhaus. Mae lles yn cael ei ystyried fel rhywbeth y mae pobl yn ymgysylltu ag ef. Mae’r dinesydd gweithgar newydd yn cael ei ystyried fel un sydd â’r dyhead a’r gallu i gyfranogi mewn:

Gwerthfawrogir ymdeimlad cryf o gymuned a disgwylir y bydd pobl o bob grŵp oedran yn gwirfoddoli a chymryd rhan mewn prosesau democrataidd, cyfranogiad cymunedol mewn gweithgareddau cynllunio a rheoli rhai asedau cymunedol a/neu ddarparu rhai gwasanaethau i’w cyd aelodau yn y gymuned. Mae’r dymuniad ar gyfer mwy o gyfranogiad mewn gwirfoddoli a rheolaeth gymunedol cyfleusterau a darpariaeth gwasanaethau yn cael ei gefnogi mewn deddfwriaeth gan gynnwys Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, Deddf Cynllunio (Cymru) 2015 a Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol 2015.