Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Conwy a Sir Ddinbych

Building better communities

Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Conwy a Sir Ddinbych > Home > Asesiad o Les Lleol > Cefnogi poblogaeth sy’n heneiddio

Cefnogi poblogaeth sy’n heneiddio

Mae datblygiadau o ran iechyd ac amodau byw yn cynorthwyo pobl i fyw’n hirach. Mae mwy o bobl dros oedran pensiwn y wladwriaeth yn y DU nag o blant. Erbyn 2050, gall dyn 65 oed ym Mhrydain ddisgwyl byw i fod yn 91 oed. Yn 1950 ei ddisgwyliad oes oedd 76.

Mae manteision o ran cynnydd i ddisgwyliad oes sy’n gwella ansawdd bywyd yr unigolyn ond hefyd yn darparu gwelliannau i’r gymuned ehangach.

  • Er y bydd maint cyffredinol y boblogaeth hŷn yn cynyddu’r pwysau ar wasanaethau gofal cymdeithasol ac iechyd, mae cenhedlaeth bresennol pensiynwyr yn iachach na’r cenedlaethau blaenorol. Yn unigol, maent yn debygol achosi llai o alw ar wasanaethau na chenhedlaeth eu rhieni, nes iddynt gyrraedd oedran mawr iawn.
  • Mae ymddeol tra bo unigolion yn parhau i fod yn heini, iach ac egnïol yn golygu bod mwy o bobl yn cyfranogi yn eu cymunedau lleol. Pobl hŷn yw mwyafrif y gwirfoddolwyr, ac yn cynrychioli cyfran anghymesur o aelodaeth clybiau a chymdeithasau.
  • Mae pobl hŷn yn tueddu i dderbyn rôl allweddol i gefnogi a chynnal rhwydweithiau cymdeithasol anffurfiol, sydd yna’n uno cymunedau a theuluoedd. Maent yn darparu gofal plant, cymorth ariannol, ymarferol ac emosiynol i aelodau’r teulu, ac i gyfeillion a chymdogion.
  • Ni fydd yr holl bobl hŷn yn dewis ymddeol, a gall disgwyliad oes iachach olygu bod pobl yn aros yn y gweithlu’n hirach.  Mae gweithlu hŷn yn tueddu i fod wedi’u haddysgu’n well ac yn meddu ar lefelau sgiliau uwch, gan arwain at gynnydd mewn cynhyrchiant yn gyffredinol.
  • Mae cymdeithasau sydd â thuedd o strwythurau oedran hŷn yn tueddu i fod yn leoedd sy’n fwy diogel ar y cyfan, gan fod mwyafrif y troseddau yn erbyn pobl ac eiddo yn cael eu cyflawni gan wrywod iau.

Fodd bynnag, bydd cynnydd yn y boblogaeth hŷn, yn enwedig os nad yw’n cael ei baru gyda gwelliannau iechyd a chymdeithasol, yn rhoi mwy o bwysau ar arian cyhoeddus, gan fo’r boblogaeth oedran gwaith llai yn cefnogi gwario cynyddol ar iechyd, gofal cymdeithasol a phensiynau.

  • Ar draws y DU mae oddeutu 55% o wariant lles yn cael ei dalu i bensiynwyr.
  • Mae nifer yr achosion o gyflyrau iechyd hirdymor yn cynyddu gydag oedran, ac mae cyflyrau o’r fath yn ffurfio oddeutu 70% o wariant iechyd a gofal cymdeithasol.
  • Mae twf yng ngrwpiau poblogaeth hŷn fel arfer yn golygu gostyngiad yn y boblogaeth oedran gwaith sy’n gymesur â nifer y pensiynwyr. Mae cyfran is o bobl mewn gwaith yn golygu llai o refeniw treth yn gyffredinol, a gall roi pwysau ar yr economi leol ac ar yr adnoddau sydd eu hangen i ddarparu gofal cymdeithasol[i].
  • Mae pwysau ar lety preswyl a chartref nyrsio yn cynyddu, ac mae bwlch mewn darpariaeth (gweler adran 2.21 ‘Sector cyflogaeth allweddol – gofal cymdeithasol ac iechyd’ i gael rhagor o wybodaeth).
  • Mae dibyniaeth ar gludiant cyhoeddus yn debygol o gynyddu gydag oedran hŷn, gan nad yw pobl yn gallu gyrru eu hunain mwyach.

Er mwyn sicrhau ein bod yn byw mewn lleoedd da i heneiddio, mae’n rhaid i’r sector cyhoeddus ystyried darpariaeth tai da, amgylchedd lle y mae pobl hŷn yn cael eu gwerthfawrogi a’u parchu, a lle nad ydynt yn cael eu hynysu neu’n unig a’u bod yn derbyn y gefnogaeth y maent ei hangen i wella eu hiechyd a’u lles.

Y canolrif oedran (yr oedran y mae hanner y boblogaeth yn hŷn a hanner yn iau) yw 48 ar gyfer preswylwyr Bwrdeistref Sirol Conwy a 45 ar gyfer preswylwyr Sir Ddinbych. Y canolrif oedran presennol ar gyfer Cymru yw 42 a 40 ar gyfer y DU. Mae hyn yn golygu bod ein poblogaeth yn sylweddol hŷn na phoblogaeth Cymru a’r DU.

  • Gan ffurfio 26.6% o’r boblogaeth, mae gan Fwrdeistref Sirol Conwy’r gyfran uchaf o drigolion dros 65 oed yng Nghymru.[ii] Mae gan Sir Ddinbych gyfran eithaf uchel o bobl hŷn yn y boblogaeth hefyd sef 23.3%.
  • O ystyried bod cyfran mor uchel o bobl oedrannus, caiff llawer o fesurau o iechyd a lles eu gwyro. Er enghraifft, mae tua 350 yn fwy o farwolaethau na genedigaethau ym mhob blwyddyn ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 100 yn fwy yn Sir Ddinbych. Mae’r gyfradd marw syml yn uchel, yn 13.1 unigolyn fesul 1,000 o breswylwyr ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 12.1 yn Sir Ddinbych o gymharu â 10.7 ar draws Cymru a ffigur o ddim ond 9.2[iii] yn y DU.
  • Mae 57.2% o boblogaeth Bwrdeistref Sirol Conwy a 58.6% o boblogaeth Sir Ddinbych yn 16-64 oed o gymharu â 61.9% yng Nghymru gyfan a 63.3% ar draws y DU.
  • Mae hyn yn eithaf isel, ac yn arwain at gymhareb dibyniaeth fawr – hynny yw, cymhareb y bobl o oedran gwaith i’r rhai sydd i ryw raddau yn ‘ddibynnol’ ar y boblogaeth oedran gwaith. Yn 2015 y gymhareb dibyniaeth ym Mwrdeistref Sirol Conwy oedd 100:47 a 100:40 yn Sir Ddinbych. Yng Nghymru, y gymhareb oedd 100:33 (cymhareb y DU yw 100:28).

Tabl: oedran canolrifol a chymarebau dibyniaeth, 2015

Ffynhonnell – rhagamcan canol blwyddyn y boblogaeth, ONS

  BS Conwy Sir Ddinbych Cymru Y DU
Oed canolrifol 48 45 42 40
Cymhareb dibyniaeth 46.5 39.6 32.6 28.2

Diffiniadau

Oed canolrifol – yr oedran pan fo hanner y boblogaeth yn hŷn a’r hanner arall yn iau

Cymhareb dibyniaeth – nifer y bobl yn y boblogaeth nad ydynt o oedran gweithio ar gyfer pob 100 o bobl o oedran gweithio. Diffinnir poblogaeth oedran gweithio fel y rhai sy’n 16 i 64 oed.

Mater allweddol – cynnydd yn nifer yr unigolion sy’n byw gyda dementia

Mae dementia yn fwy cyffredin ymysg pobl hŷn – mae un ym mhob 14 unigolyn dros 65 oed, un ym mhob 6 unigolyn dros 80 oed ac un o bob tri o unigolion dros 95 oed yn dioddef rhyw fath o ddementia[i]. Dementia a chlefyd Alzheimer oedd achos arweiniol marwolaeth yng Nghymru a Lloegr yn 2015 gan gynrychioli 11.6% o’r holl farwolaethau a gofrestrwyd – yn bennaf oherwydd gwell disgwyliad oes a datblygiadau meddygol i drin nifer o glefydau a salwch eraill[ii]. (Er bod salwch sy’n gysylltiedig â dementia yn fwy cyffredin ymysg pobl hŷn, gall effeithio ar bobl ifanc hefyd – yn y DU mae gan dros 40,000 o bobl o dan 65 ddementia).

Nid yw dementia yn glefyd ynddo’i hun, ond mae’n ddisgrifiad o grŵp o symptomau sy’n digwydd pan fo cellau’r ymennydd yn peidio â gweithio’n iawn. Clefyd Alzheimer yw achos mwyaf cyffredin dementia, ond mae clefydau eraill, a allai ddigwydd ar y cyd, yn cynnwys dementia fasgwlaidd a dementia gyda chyrff Lewy. Mae’r clefydau yn effeithio ar yr ymennydd ac yn cael effaith ar sut y mae pobl yn cyfathrebu, meddwl a chofio.

Mae’r elusen Alzheimer’s Research UK yn nodi rhai o’r heriau y gall unigolion sy’n dioddef o ddementia eu hwynebu, gan gynnwys:

  • canfod bod eu gallu i gofio, meddwl a gwneud penderfyniadau yn gwaethygu.
  • cyfathrebu ac iaith yn anoddach.
  • anhawster adnabod gwrthrychau’r cartref neu wynebau cyfarwydd.
  • tasgau dyddiol yn anoddach, er enghraifft defnyddio teclyn rheoli’r teledu o bell, ffôn neu offer cegin. Gall pobl gael anhawster canfod gwrthrychau sydd o’u blaenau.
  • newidiadau yn eu patrymau cysgu.
  • rhai unigolion yn teimlo’n drist, isel neu’n rhwystredig o ran yr heriau y maent yn eu hwynebu. Mae gorbryder hefyd yn gyffredin a gall pobl geisio rhagor o sicrwydd neu fod yn ofnus neu ddrwgdybus.
  • gall pobl brofi rhithweledigaethau, lle y byddent yn gweld pethau neu bobl nad ydynt yno.
  • gall pobl fod yn fwy ansad ar eu traed ac yn fwy tebygol o syrthio.
  • gall gweithgareddau dyddiol megis gwisgo, mynd i’r toiled a bwyta fod yn anoddach, a bydd pobl angen rhagor o gymorth yn raddol.

Mae cynnydd yn nifer yr unigolion gyda dementia yng Nghymru yn duedd sy’n gyffredin ledled y byd. Mae rhai heriau sy’n benodol i Gymru, gan gynnwys yr angen i fynd i’r afael â’r effaith ar gymunedau gwledig, ynghyd â’r Iaith Gymraeg, sy’n hynod bwysig ar gyfer unigolion sydd efallai ddim ond yn deall neu’n gallu cyfathrebu yn eu hiaith gyntaf wrth i’r salwch waethygu.

Mae dementia yn cael mwy o effaith ar ferched nag ar ddynion, oherwydd ei fod yn bennaf yn glefyd yn ystod oedran hŷn ac mae merched yn tueddu i fyw’n hirach na dynion. Mae merched hefyd yn fwy tebygol o dderbyn rolau gofalu heb dâl ar gyfer pobl eraill gyda dementia ac yn ddwywaith yn fwy tebygol na dynion o ddarparu gofal dwys 24 awr[iii].

Mae data cofrestr Meddygon Teulu ar gyfer 2016 yn dangos bod 1,150 claf gyda dementia wedi cofrestru gyda meddygfeydd ym Mwrdeistref Sirol Conwy, a 900 claf wedi cofrestru gyda meddygfeydd yn Sir Ddinbych. Mae hyn yn 1.0% o’r holl gleifion sydd wedi cofrestru gyda meddygon teulu ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 0.9% o’r cleifion yn Sir Ddinbych.

Mater allweddol – anafiadau oherwydd tân ymysg pobl hŷn

Ar gyfer y flwyddyn 2015/16, mae ystadegau tân ar gyfer Gogledd Cymru yn dangos bod 12% o’r holl bobl a gafodd anafiadau yng ngrŵp oedran 80+, er mai dim ond 6% o’r boblogaeth yw hynny. Roedd hyn yn gyfradd o 8.4 fesul 10,000 o bobl o gymharu â chyfradd o 3.2 ar gyfer y boblogaeth gyfan.

Mae symudedd gwael, diffyg gallu i arogli a llai o allu i ddioddef mwg a llosgiadau yn cyfrannu at yr anafiadau hyn. Mae nifer sylweddol o danau damweiniol yn y cartref yn digwydd o ganlyniad i goginio ac offer coginio, diofalwch gyda deunyddiau ysmygu a chamddefnyddio offer a chyfarpar. Mae’r gwaith ataliol ar ran Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru yn cynnwys gweithio gyda phobl hŷn er mwyn eu galluogi nhw i gadw’u hunain yn ddiogel.

[i] 10 things you need to know about dementia fact sheet, Alzheimer’s Research UK

[ii] Marwolaethau a gofrestrwyd yng Nghymru a Lloegr (cyfres DR): 2015, ONS

[iii] 2014 Alzheimer’s Disease Facts and Figures, Alzheimer’s Association (USA)

[i] Heriau gwleidyddol sy’n gysylltiedig â phoblogaeth sy’n heneiddio: Materion allweddol ar gyfer Senedd y DU 2015, Papur Ymchwil y Llyfrgell Gyffredin, Mai 2015

[ii] Amcangyfrifon poblogaeth canol blwyddyn 2015, Y Swyddfa Ystadegau Gwladol

[iii] Ystadegau Bywyd, Swyddfa Ystadegau Gwladol

Mae’r cynnydd yn nifer yr unigolion dros 65 oed yn deillio o ddau brif ffactor; yn gyntaf mae gwelliant yn y cyfraddau marwolaeth yn golygu bod pobl yn byw yn hirach, ac yn ail, mae’r garfan o’r to twf ar ôl yr Ail Ryfel Byd yn awr yn heneiddio.

Siart: poblogaeth 65 oed a hŷn ym Mwrdeistref Sirol Conwy a Sir Ddinbych, 1991-2039

Ffynonellau: amcangyfrifion poblogaeth canol-blwyddyn, ONS; amcanestyniadau poblogaeth (prif amcanestyniad yn sail-2014), Llywodraeth Cymru

Bu cyfran uchel o bobl hŷn ym mhoblogaeth Bwrdeistref Sirol Conwy a Sir Ddinbych ers sawl blwyddyn, yn rhannol oherwydd atyniad yr ardal fel lleoliad i ymddeol iddi – sy’n denu mewnfudwyr o rannau eraill y DU i’r ardal. Dechreuodd nifer yr unigolion yn y grwpiau oedran hŷn gynyddu’n sylweddol ym Mwrdeistref Sirol Conwy yn ystod degawd y flwyddyn 2000, o bosib oherwydd mudo ar sail ymddeol.  O ddiwedd degawd y flwyddyn 2000, mae cynnydd yn nifer yr unigolion 65+ oed hefyd yn deillio o niferoedd mawr o’r ‘to twf’ (y genhedlaeth oedd yn rhan o gyfnod gyda chyfraddau geni uchel iawn ar ôl yr Ail Ryfel Byd) yn cyrraedd y grŵp oedran sydd wedi ymddeol.

Mae’r allfudiad net o bobl ifanc 18-29 oed, sydd wedi bod yn digwydd ym Mwrdeistref Sirol Conwy a Sir Ddinbych ers sawl blwyddyn, yn ategu at y duedd tuag at grwpiau oedran hŷn o fewn ein poblogaeth. (gweler adran 2.2 Lleihau nifer y bobl ifanc sy’n mudo allan’ i gael rhagor o wybodaeth).

Mae oedran canolrifol poblogaeth Bwrdeistref Sirol Conwy wedi cynyddu o 45 i 48 blwyddyn dros y ddegawd ddiwethaf ac o 43 i 45 yn Sir Ddinbych. Ar gyfer Bwrdeistref Sirol Conwy roedd y cymarebau dibyniaeth yn 100:39.4 yn 2005 (100:46.5 yn awr). Ar gyfer Sir Ddinbych roedd y cymarebau dibyniaeth yn 100:33.4 yn 2005 (100:39.8 yn awr).

Mae ffigurau dementia wedi cynyddu’n raddol ers 2011 (blwyddyn gyntaf y data), pan fo 1,000 o gleifion gyda dementia ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 700 o gleifion yn Sir Ddinbych.

Mae cyfradd y digwyddiadau tân ymysg pobl 80+ oed wedi bod yn cynyddu’n gyffredinol yn y blynyddoedd diwethaf, gan godi o ddim ond 3.6 digwyddiad fesul 10,000 o’r boblogaeth 80+ oed yn 2001/2 i uchafbwynt o 14 digwyddiad fesul 10,000 o’r boblogaeth yn 2010/11.

Siart: cyfradd y digwyddiadau tân a adroddwyd gyda dioddefwyr 80 oed a hŷn

Ffynhonnell: system gofnodi digwyddiad tân, Y Swyddfa Gatref

Rhagwelir y bydd nifer y bobl hŷn yn yr ardal yn cynyddu’n sylweddol dros y 25 mlynedd nesaf o ganlyniad i gynnydd yn nisgwyliad oes, a bod pobl a aned yn ystod yr ail do twf yn y DU ar ddiwedd 1950au/dechrau 1960au yn cyrraedd grwpiau oedran ymddeol ochr yn ochr â’r to twf ar ôl yr ail ryfel byd. Yn benodol bydd cynnydd mawr yn nifer yr unigolion 85 oed a hŷn, wrth i’r to twf symud i’r grŵp oedran hwnnw.

  • Erbyn 2039 bydd nifer yr unigolion 65 oed a hŷn yn cynyddu ym Mwrdeistref Sirol Conwy o 35% i 41,600, ac o 39% i 30,700 yn Sir Ddinbych. Byddant yn ffurfio 35.2% o’r boblogaeth ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 30.0% yn Sir Ddinbych. Bydd y boblogaeth gyffredinol wedi cynyddu o 1.9% ym Mwrdeistref Sirol Conwy ac o 8.1% yn Sir Ddinbych. Bydd cymarebau dibyniaeth wedi cynyddu i 100:70.7 ym Mwrdeistref Sirol Conwy ac i 100:57.3 yn Sir Ddinbych.
  • Bydd nifer yr unigolion 85 oed a hŷn yn cynyddu o 106% i 9,650 a byddant yn ffurfio 8.1% o’r boblogaeth ym Mwrdeistref Sirol Conwy. Yn Sir Ddinbych bydd y nifer yn cynyddu o 136% i 6,200 a byddant yn ffurfio 6.1% o’r boblogaeth[i].

Ar hyn o bryd rhagwelir y bydd 17.7% o’r aelwydydd ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 15.8% yn Sir Ddinbych yn cael eu meddiannu gan bensiynwyr sengl 65+ oed. Erbyn 2039 disgwylir i hyn gynyddu i 21.4% a 19.2%, cynnydd o 2,450 ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 1,750 yn Sir Ddinbych[ii].

Bydd effaith cenedlaethau’r to twf ar strwythur y boblogaeth yn dechrau dod i ben o ganol 2040au ymlaen.

Mae amcanestyniadau yn seiliedig ar amcanestyniadau poblogaeth Llywodraeth Cymru yn seiliedig ar 2011 a chyfraddau achosion dementia’r DU[iii] yn rhagweld rhwng 2015 a 2030;

  • bydd nifer yr unigolion gyda dementia ym Mwrdeistref Sirol Conwy yn cynyddu o oddeutu 950. Mae hyn yn gynnydd o 40%. Bydd nifer yr unigolion gyda dementia yn Sir Ddinbych yn cynyddu o oddeutu 800. Mae hyn yn gynnydd o 52%.
  • bydd mwyafrif y cynnydd yn deillio o gynnydd yn nifer yr unigolion hŷn yn y boblogaeth.
  • yn y grwpiau oedran hŷn mae nifer yr achosion o ddementia ychydig yn uwch mewn menywod nag mewn dynion – efallai oherwydd disgwyliad oes hirach. Fodd bynnag, disgwylir i nifer y dynion hŷn gyda dementia gynyddu’n gyflymach nag ar gyfer merched oherwydd y gwelliannau a ragwelir mewn disgwyliad oes i ddynion.
  • bydd achosion o ddementia cynnar (mewn pobl o dan 65 oed) yn aros yn eithaf sefydlog. Mae’r achosion o ddementia cynnar yn cynnwys Clefyd Alzheimer, dementia’n gysylltiedig â chamddefnyddio alcohol a chyflyrau megis Clefyd Parkinson.

Siart: rhagamcan o nifer yr achosion o ddementia yn y boblogaeth

Ffynhonnell: amcanestyniadau poblogaeth sail-2011, Llywodraeth Cymru, Cronfa Ddata Cennin Pedr, Sefydliad Gofal Cyhoeddus

Bwrdeistref Sirol Conwy

Sir Ddinbych

Er mai clefyd mewn pobl hŷn ydyw gan amlaf, nid yw’n anochel y bydd yr holl bobl hŷn yn dioddef o ddementia ac nid yw’n rhan arferol o heneiddio. Mae nifer yr achosion yn mynd dros 10% ar ôl 80 oed, ac mae ymchwil presennol yn awgrymu bod y cyfraddau hyn yn gostwng, efallai o ganlyniad i welliannau cyffredinol o ran iechyd a ffyrdd o fyw megis gostyngiad yng nghyfraddau ysmygu[i].

Nododd ymgynghoriad cyhoeddus Llywodraeth Cymru ar ei gynllun gweithredu dementia nifer o feysydd blaenoriaeth ar gyfer gwella[ii].

  • Gwell darpariaeth gwasanaeth drwy weithio ar y cyd yn well ar draws iechyd, gofal cymdeithasol, y trydydd sector ac asiantaethau eraill;
  • Gwella diagnosis cynnar ac ymyraethau amserol;
  • Gwell mynediad at wybodaeth well a chefnogaeth ar gyfer pobl gyda’r salwch a’u gofalwyr, gan gynnwys mwy o ymwybyddiaeth o’r galw am eiriolaeth.

Mae llawer o gostau’r henoed wedi codi oherwydd bod twf yng nghyfanswm disgwyliad oes wedi digwydd yn gyflymach na thwf mewn disgwyliad oes iach (h.y. nifer y blynyddoedd y gallwn ddisgwyl byw gydag iechyd da). Gallai polisïau sy’n gwella gofal iechyd ataliol, a chynorthwyo pobl i barhau i fod yn egnïol ac yn iach yn ddiweddarach mewn bywyd, gynorthwyo i gynyddu cyfran eu bywyd a dreulir mewn iechyd da a lleihau costau. Byddai poblogaeth hŷn iachach hefyd yn caniatáu i fwy aros yn y farchnad lafur yn hirach, ac felly’n lleihau effaith poblogaeth sy’n heneiddio ar y gymhareb dibyniaeth.

Mae rhaglen Heneiddio’n Dda yng Nghymru gan Lywodraeth Cymru ac mae agenda ‘Heneiddio’n Dda’ Cymdeithas Llywodraeth Leol wedi nodi’r hyn sydd angen ei wneud i ddatblygu lleoedd da i heneiddio, sicrhau henaint iach a chynhwysol yn gymdeithasol. Mae’n tynnu sylw at y meysydd canlynol i’r sector cyhoeddus ganolbwyntio arnynt[iii].

  • Atal unigrwydd ac unigedd
  • Hyrwyddo cydraddoldeb oedran
  • Cynnwys pobl hŷn
  • Cynyddu capasiti cymunedol
  • Tai da
  • Gwella iechyd a lles.
  • Annog cyflogaeth a gweithgarwch economaidd
  • Datblygu gwaith pontio’r cenedlaethau
  • Creu cymunedau sy’n gyfeillgar i ddementia

[i] Matthews, FE et al. A two decade comparison of incidence of dementia in individuals aged 65 years and older from three geographical areas of England: results of the Cognitive Function Ageing Study I and II. Nature Communications; 19 Ebrill 2016

[ii] Cynlluniau Gweithredu grwpiau budd-ddeiliaid dementia 2011, Llywodraeth Cymru; Gweledigaeth Genedlaethol Cymru ar Ddementia 2015, Llywodraeth Cymru/Cymdeithas Alzheimer

[iii] http://www.local.gov.uk/ageing-well/what-makes

[i]  Rhagamcanion poblogaeth (prif ragamcan yn seiliedig ar 2014), Llywodraeth Cymru

[ii] Rhagamcanion Aelwydydd (yn seiliedig ar 2014), Uned ymchwil a gwybodaeth corfforaethol, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy

[iii] Y ffynhonnell ddiweddaraf o ddata ar boblogaeth y Deyrnas Unedig yw Dementia UK: ‘A report into the prevalence and cost of dementia prepared by the Personal Social Services Research Unit (PSSRU) at the London School of Economics and the Institute of Psychiatry at King’s College London, for the Alzheimer’s Society, 2007’.

Mynegodd pobl bryder nad ydynt yn gallu cael at y gwasanaethau maen nhw eu hangen (corfforol a digidol) i’w helpu nhw i gadw’n actif ac yn iach. Mae problemau o’r fath bob amser yn waeth yn yr ardaloedd gwledig.   Soniwyd hefyd am yr angen am fwy o gyfleoedd ar gyfer gweithgareddau rhyng-genhedlaeth mewn cymunedau lleol er mwyn i bobl allu cadw mewn cysylltiad â chadw’n ffit. Cafwyd sylwadau hefyd ynglŷn â’r angen am ofal dementia ychwanegol.

 

MENU