Beth yw barn y gymuned ynglŷn â’r gwasanaethau cyhoeddus

Siart: canran yr ymatebwyr sy’n teimlo bod eu hawdurdod lleol yn darparu gwasanaethau o ansawdd uchel, 2015

Ffynhonnell: Arolwg Cenedlaethol Cymru, Llywodraeth Cymru

Mae Arolwg Cenedlaethol diweddaraf Cymru[i] yn dangos bod 65.2% o breswylwyr yn cytuno neu’n cytuno’n gryf bod Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy yn darparu gwasanaethau o ansawdd. Hon oedd y lefel uchaf o foddhad o blith 22 Awdurdod Lleol Cymru. Roedd preswylwyr Sir Ddinbych hefyd yn cytuno bod eu gwasanaethau cyngor yn well na chyfartaledd Cymru (5ed uchaf yng Nghymru gyda 59.3%). Mae gwasanaethau unigol y Cyngor hefyd yn cynnal arolygon boddhad cwsmer yn rheolaidd, ac maent yn gwella eu dadansoddiad o gwynion er mwyn iddynt allu parhau i wella’r gwasanaethau y maent yn eu darparu a gwella eu hymateb.

Fodd bynnag, mae’r Arolwg Cenedlaethol hefyd yn awgrymu bod angen i Gynghorau wella eu strategaethau cyfathrebu ac ymgysylltu, gan mai:

dim ond 44.2% o ymatebwyr ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 44.4% yn Sir Ddinbych oedd yn credu bod eu Cyngor yn dda am adael i bobl wybod pa mor dda y mae’n perfformio (cyfartaledd Cymru = 37.2%).
dim ond 23.5% o ymatebwyr ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 19.6% yn Sir Ddinbych oedd yn teimlo y gallant ddylanwadu ar benderfyniadau sy’n effeithio ar eu hardal leol (cyfartaledd Cymru=21.0%).
byddai 50.2% o ymatebwyr ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 51.1% yn Sir Ddinbych yn hoffi mwy o wybodaeth am berfformiad eu Cyngor (cyfartaledd Cymru=52.0%). ^[ii]
byddai 44.7% o ymatebwyr ym Mwrdeistref Sirol Conwy a 48.9% yn Sir Ddinbych yn hoffi cael eu cynnwys yn y penderfyniadau sy’n effeithio ar yr ardal leol (cyfartaledd Cymru=49.3%).

Gyda sgôr o 6.5 allan o 10, mae gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr lefel boddhad gyda’r gwasanaeth iechyd sydd ychydig yn uwch na’r cyfartaledd yng Nghymru (6.3). Fodd bynnag mae’r Arolwg Cenedlaethol hefyd yn dangos:

dim ond 39.4% o ymatebwyr sy’n teimlo eu bod yn derbyn gwybodaeth am berfformiad gwasanaethau iechyd lleol (cyfartaledd Cymru = 40.0%).
dim ond 12.6% o’r ymatebwyr oedd yn teimlo y gallant ddylanwadu ar benderfyniadau sy’n effeithio ar eu gwasanaethau iechyd lleol (cyfradd Cymru gyfan =13.8%)
hoffai 51.4% o ymatebwyr dderbyn mwy o wybodaeth ar berfformiad gwasanaethau iechyd lleol (cyfartaledd Cymru = 48.5%).
hoffai 42.1% o ymatebwyr gael eu cynnwys mewn mwy o benderfyniadau sy’n cael eu gwneud gan wasanaethau iechyd lleol (cyfartaledd Cymru – 39.6%).

Siart: boddhad cyffredinol gyda chyflwr y gwasanaethau iechyd yng Nghymru fesul bwrdd iechyd, 2015

Ffynhonnell: Arolwg Cenedlaethol Cymru, Llywodraeth Cymru

[i] Arolwg Cenedlaethol Cymru 2014/15, Llywodraeth Cymru

[ii] Arolwg Cenedlaethol Cymru 2013/14, Llywodraeth Cymru

O gymharu â 2012/13, mae’r ffigurau diweddaraf ar gyfer awdurdodau lleol yn dangos

gwelliant o dros bum pwynt canran ar gyfer Bwrdeistref Sirol Conwy o’r rhai sy’n cytuno bod yr awdurdod lleol yn darparu gwasanaethau o ansawdd da . Arhosodd y gyfran yn Sir Ddinbych oddeutu’r un fath (newid Cymru – gostyngiad o bron i 4 pwynt canran).
gwelliant bychan o 1 pwynt canran ar gyfer Bwrdeistref Sirol Conwy o’r rhai sy’n cytuno bod yr awdurdod lleol yn dda am roi gwybod i bobl ynglŷn â’i berfformiad. Gostyngodd y gyfran yn Sir Ddinbych o bron i 13 pwynt canran (newid Cymru – gostyngiad o bron i 4 pwynt canran).
ym Mwrdeistref Sirol Conwy, cafwyd gostyngiad o un pwynt canran o ran y rhai sy’n teimlo eu bod yn dylanwadu ar eu hardal leol. Roedd y gostyngiad yn fwy nodedig yn Sir Ddinbych – gostyngiad o 30.3% i ddim ond 19.6% (newid Cymru – gostyngiad o bron i 4 pwynt canran)

O gymharu â 2012/13, mae’r ffigurau diweddaraf ar gyfer Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn dangos:

dim newid yn y sgôr boddhad cyffredinol (newid Cymru – gostyngiad o 0.1 pwynt allan o ddeg yn ystod yr un cyfnod).
cynnydd o bron i 14 pwynt canran yn y gyfran o ymatebwyr oedd yn teimlo eu bod yn derbyn y wybodaeth ddiweddaraf ynglŷn â pherfformiad y gwasanaethau iechyd lleol (newid Cymru – cynnydd o oddeutu 18 pwynt canran).
gostyngiad o dros ddau bwynt canran yng nghyfran yr ymatebwyr oedd yn teimlo y gallant ddylanwadu ar benderfyniadau sy’n effeithio ar eu gwasanaethau iechyd lleol (arhosodd ffigur Cymru oddeutu’r un fath).

Mae disgwyliadau a galw ar wasanaethau cyhoeddus yn parhau i gynyddu a disgwylir iddynt gynyddu yn y blynyddoedd sydd i ddod. Mae’r boblogaeth yn parhau i dyfu, mae pobl yn byw’n hirach, a disgwylir i wasanaethau allweddol barhau i wella canlyniadau.

Disgwylir i ofal iechyd wella fel bod datblygiadau meddygol yn ein cadw’n fyw yn hirach, ond hefyd yn ein galluogi i fyw bywydau iachach.
Disgwylir i ysgolion ddarparu gwell addysg er mwyn i’n plant gael y dechrau gorau posib mewn bywyd.
Mae’r galw ar ofal cymdeithasol yn cynyddu ar gyfer pobl hŷn, ar gyfer gofal preswyl a gofal yn y gymuned. Mae galw hefyd yn cynyddu ymysg y grŵp oedran 16-64, yn enwedig pobl ag anawsterau dysgu ac anghenion iechyd meddwl.
Mae pobl eisiau derbyn mynediad at wasanaethau ar adegau sy’n addas ar gyfer patrymau gwaith a bywydau teuluol/cymdeithasol sy’n newid.
Disgwyliadau o gydraddoldeb ar draws yr holl wasanaethau cyhoeddus yn cynyddu.

Ar yr un pryd, roedd gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru yn wynebu pwysau ariannol ac ar adnoddau nas gwelwyd eu tebyg o’r blaen. Mae toriadau cyllid yn y gorffennol wedi tueddu i fod yn rhai byr dymor. Mae mesurau caledi wedi bod ar waith ers 2010. Mae’r amcanestyniadau gwario diweddaraf^[i] yn dangos bod polisïau caledi’r llywodraeth yn debygol o barhau i’r 2020au, sy’n golygu cyfnod o dros ddeng mlynedd o doriadau gwariant cyhoeddus. Y tu hwnt i hynny, mae’r sefyllfa’n amhendant ac yn dibynnu ar gyflwr yr economi a pholisïau treth a gwariant Llywodraethau’r DU yn y dyfodol, ac effaith Brexit ar gyllid cenedlaethol.

Bydd y pwysau hyn yn dylanwadu ar safbwyntiau pobl o’r gwasanaethau cyhoeddus, a bydd angen lliniaru hyn. Gellir gwneud hyn drwy fesurau megis hyrwyddo hunan-ddibyniaeth ac annibyniaeth ymysg preswylwyr; gwella cyd-gynhyrchiad a darpariaeth ar y cyd o wasanaethau a chefnogaeth; newid modelau darparu’r dyfodol, yn enwedig drwy gynnwys y cyhoedd yn y prosesau o wneud penderfyniadau.

[i] Sefydliad Astudiaethau Cyllid, Gorffennaf 2016

Cafwyd llawer o sylwadau cadarnhaol ar draws yr amrywiaeth o wasanaethau a ddarperir ac roedd llawer o bobl yn cydnabod amgylchiadau ariannol anodd y sector cyhoeddus. Hoffai’r cyhoedd weld mwy o gyd-wneud gyda chymunedau – adnabod problemau ar y cyd a gweithio ar y cyd i ddod o hyd i atebion. Gallai gwasanaethau cyhoeddus gefnogi cymunedau yn well er mwyn iddynt chwarae eu rhan i fwy o raddau nag sy’n digwydd ar hyn o bryd.

Mae’r gymuned yn aml yn ei chael yn anodd cael at y gwasanaeth cywir. Nid yw bob amser yn glir am beth mae gwahanol wasanaethau yn gyfrifol a lle mae’r ffiniau. Roedd gan yr ymatebwyr hefyd ddiddordeb mewn cael gwell gwybodaeth am gynghorau tref a chymuned, beth ydyn nhw, beth allant ei wneud dros gymunedau a sut maen nhw’n cysylltu â sefydliadau eraill. Dywedwyd hefyd fod pobl yn teimlo nad yw enwau adrannol gwahanol sefydliadau yn golygu fawr ddim i’r cyhoedd a bod angen rhoi sylw i hyn.